2022-ci il dekabrın 14-də Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası özünün 77-ci sessiyasında hər ilin 30 mart tarixini Beynəlxalq Sıfır Tullantı Günü elan edən qətnamə qəbul edib. Qətnamənin qəbulu üçün 105 ölkə ilə birlikdə Türkiyə də çıxış edib. Bu sənəd tullantılarla bağlı digər qətnamələrdən, o cümlədən 2 mart 2022-ci il tarixində Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ətraf Mühit Assambleyasında qəbul edilmiş “Plastik çirklənməyə son: beynəlxalq hüquqi qüvvəyə malik sənədə doğru” adlı qətnamədən sonra qəbul olunub.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ətraf Mühit Proqramı (UNEP) və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Məskənləri Proqramı (UN-Habitouting World Day for World) bu əlamətdar günü birgə qeyd ediblər. Təşkilatın qərargahında siyasətçilərin, vətəndaş cəmiyyəti üzvlərinin və ekspertlərin iştirakı ilə iclas keçirilib.

Beynəlxalq Sıfır Tullantı Günü ilə əlaqədar üzv dövlətlər, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının strukturları, vətəndaş cəmiyyəti, özəl sektor, akademik dairələr, gənclər və digər maraqlı tərəflər tullantı probleminin həlli üçün milli, submilli, regional və yerli təşəbbüslərin davamlı inkişaf məqsədlərinə nail olunmasına töhfələri haqqında məlumatlılığın artırılmasına yönəlmiş tədbirlərdə iştirak etməyə dəvət olunub.

Bu beynəlxalq gündə tullantılarla mübarizə üzrə təşəbbüslərin dəstəklənməsi Davamlı İnkişaf üzrə 2030 Gündəliyinin bütün məqsəd və hədəflərini, o cümlədən ərzaq itkisi və tullantıları, resursların çıxarılması və elektron tullantıları əhatə edən tullantıların bütün formalarını əhatə edən 11 və 12-ci Məqsədlərin irəliləməsinə kömək edəcək.

BMT: Bəşəriyyətin irrasional istehsal və istehlak üsulları planetin məhvinə gətirib çıxarır.

Hər il ev təsərrüfatları, kiçik müəssisələr və kommunal xidmət göstərənlər qablaşdırma və elektronikadan tutmuş plastik və qida məhsullarına qədər 2,1 və 2,3 milyard ton arasında bərk məişət tullantıları (MSW) yaradırlar. Bununla belə, qlobal tullantıların idarə olunması xidmətləri bu problemi həll etmək üçün zəif təchiz olunub: 2,7 milyard insanın bərk məişət tullantılarının toplanması xidmətlərinə çıxışı yoxdur; bərk məişət tullantılarının cəmi 61-62 faizi nəzarət edilən obyektlərdə emal olunur. Bu böhranın öhdəsindən gəlmək üçün bəşəriyyət dərhal hərəkətə keçməlidir.

2025-ci ildə Beynəlxalq Sıfır Tullantı Gününün mövzusu tullantıları azaltmaq və dairəvi həlləri təşviq etmək üçün moda və tekstil sənayesində fəaliyyətin zəruriliyini vurğulayır.

Toxuculuq və moda sənayesində tullantıların azaldılması istiqamətində fəaliyyət fonunda bu məhsulların istehsalı və istehlakında sürətli artım sektorda davamlılıq səylərini üstələyir və xüsusilə cənubda ciddi ekoloji, iqtisadi və sosial təsirlərə səbəb olur. 2000-2015-ci illər arasında geyim istehsalı iki dəfə artsa da, hələ də dünyada 92 milyon ton tekstil tullantıları əmələ gəlir. Bu, hər saniyə paltarla dolu bir zibil maşınının yandırılmasına və ya poliqona göndərilməsinə bərabərdir.

Bu problemi həll etmək üçün davamlı istehsal və istehlak, habelə dairəvi həllər əsasında sistemli dəyişikliklərə ehtiyac var. Bu keçiddə sıfır tullantı yanaşması əsas rol oynayır. İstehlakçılar təkrar istifadə, təmir və təkrar emal kimi təcrübələri qəbul etməklə ətraf mühitə təsirlərini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilərlər. Sürətli dəbdən qaçmaq və davamlı, keyfiyyətli geyimə sərmayə qoymaq təkcə resurslara qənaət etmir, həm də davamlılığa ənənəvi yanaşmalara uyğundur.

Özəl sektor davamlı, təmir və təkrar emal edilə bilən məhsulların inkişafı və kimyəvi çirklənmənin qarşısını alan, istehsal həcmini azaldan, davamlı materiallardan istifadə edən və biomüxtəlifliyi bərpa edən dairəvi biznes modellərini həyata keçirməklə məsuliyyət daşımalıdır. İnnovasiya və hesabatlılıq biznes strategiyalarının əsasını təşkil etməlidir.

Hökumətlərin geniş istehsalçı məsuliyyəti sxemlərini həyata keçirmək, zərərli kimyəvi maddələri tənzimləmək, təkrar emal infrastrukturuna sərmayə qoymaq və dairəvi iqtisadiyyata keçidi sürətləndirmək üçün davamlı biznes modellərini stimullaşdırmaq da problemin həllində mühüm rol oynayır