AzVision.az xəbər verir ki, bu sözləri təhsil eksperti Kamran Əsədov deyib.

"1991-ci ildən bu günə qədər məktəbəqədər təhsil sahəsində müstəqillik dövründə müəyyən irəliləyişlər əldə edilib. 1990-cı illərdə məktəbəqədər təhsil sahəsi çətin vəziyyətdə olsa da, son illərdə yeni məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin tikilməsi və dövlət proqramlarının qəbul edilməsi bu sahədəki inkişafı sürətləndirib. Məktəbəqədər təhsilin əhatə dairəsi genişləndirilməyə çalışılsa da, hələ də bəzi bölgələrdə məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin çatışmazlığı problemlərindən danışmaq olar.

Müstəqilliyin bərpası ilə ümumi orta təhsil Azərbaycan təhsil sisteminin əsas sahələrindən birini təşkil edir. 1990-cı illərin əvvəlində mövcud olan çətin iqtisadi şərait təhsilin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərib. 2000-ci illərdən etibarən təhsil sahəsində həyata keçirilən islahatlar, dərsliklərin yenilənməsi, müəllimlərin sertifikatlaşdırılması və təhsil proqramlarının modernləşdirilməsi, müəyyən irəliləyişlərə səbəb olub. Lakin hələ də təhsilin keyfiyyəti, xüsusilə bölgələrdə, Bakı ilə müqayisədə daha zəifdir. Son illərdə DİM-in qəbul etdiyi imtahan formatları və STEAM kimi yeni təhsil yanaşmaları tətbiq edilsə də, ümumi təhsil sistemində davamlı inkişaf və islahatlar tələb olunur.

Ekspertin sözlərinə görə, Sovet dövründə peşə təhsili geniş yayılmış olsa da, müstəqillik dövründə bu sahə müəyyən dövrlərdə unudulmuş kimi görünürdü:

"2000-ci illərin sonlarına doğru peşə təhsilinə diqqətin yenidən artırılması ilə bu sahədə yenidənqurma işləri görülüb. Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafı ilə əlaqədar olaraq, sənaye və texnologiya sahələrinə daha çox mütəxəssis yetişdirmək üçün peşə təhsili müəssisələrinin modernləşdirilməsi və yeni peşə təhsili standartlarının yaradılması son illərdə gündəmə gəlib.

1991-ci ildən etibarən ali təhsil sistemi də əhəmiyyətli dəyişikliklərə məruz qalıb. Sovet dövründə mərkəzləşdirilmiş və planlı təhsil sistemi yerinə, müstəqillik illərində tələbə-mərkəzli və qlobal standartlara uyğunlaşan ali təhsil sistemi tətbiq edilməyə çalışılıb. 2005-ci ildən başlayaraq Boloniya prosesinə qoşulmaq bu sahədə bir dönüş nöqtəsi olub. Bu, Azərbaycan universitetlərinin diplomlarının Avropa ölkələrində tanınmasını təmin edib. ADA Universiteti, Bakı Ali Neft Məktəbi kimi beynəlxalq standartlara uyğun yeni ali təhsil müəssisələrinin yaradılması ilə ali təhsilin keyfiyyəti artırılsa da, ölkənin ali təhsil sektorunda hələ də tədrisin keyfiyyəti, kadrların hazırlığı və universitetlərarası fərqliliklər önəmli problemlər olaraq qalır.

2000-ci illərin əvvəllərindən Azərbaycan təhsil sistemi daha geniş beynəlxalq əməkdaşlığa açıq olub və müxtəlif beynəlxalq layihələrdə iştirak edib. Məsələn, Tempus, Erasmus+ və digər Avropa Birliyi layihələri Azərbaycan universitetlərinin qlobal akademik inteqrasiyasına kömək edib. Eyni zamanda, təhsil sistemində xarici dil biliklərinin artırılması, təhsildə texnologiyaların tətbiqi və təhsilin rəqəmsallaşdırılması istiqamətində də addımlar atılıb. Prezident İlham Əliyevin təhsilə verdiyi diqqət xüsusilə son illərdə təhsilin rəqabət qabiliyyətinin artırılması istiqamətində bir çox dövlət proqramları və strategiyaların hazırlanması ilə nəticələnib.

K.Əsədov onu da bildirib ki, Azərbaycanın müstəqillik illərində təhsil sistemində ən çox müzakirə edilən və dəyişikliklərə məruz qalan sahələrdən biri qəbul imtahanları olub:

"1992-ci ildə Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası (indiki DİM) yaradıldı və bu, ölkədə qəbul imtahanlarının keçirilməsi və ali təhsilə qəbul prosesində şəffaflığın təmin edilməsi məqsədini daşıyırdı. Məhz bu strukturun formalaşdırılması ilə qəbul imtahanları mərkəzləşdirilmiş şəkildə, vahid formatda həyata keçirilməyə başlandı.

1990-cı illərin əvvəllərində mövcud olan çətinliklərə baxmayaraq, qəbul imtahanlarının mərkəzləşdirilməsi və kompüterləşdirilməsi Azərbaycan təhsil sistemində böyük bir islahat oldu. Müstəqilliyin ilk illərindən etibarən qəbul imtahanları üç qrup üzrə keçirildi və hər bir qrupda fərqli fənnlərdən imtahanlar nəzərdə tutulurdu. 2000-ci illərdə isə bu qrupların sayı artırılaraq dördə (bir neçə il 6-7) çatdırıldı və texniki ixtisaslar üçün də xüsusi qəbul qrupları formalaşdırıldı.

2019-cu ildən etibarən Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən qəbul imtahanlarının iki mərhələli keçirilməsi sisteminə keçildi. Bu, şagirdlərin hazırlığını daha dəqiq ölçmək və onların potensiallarını daha ədalətli qiymətləndirmək üçün tətbiq olunan bir yenilikdir. Qəbul imtahanlarında məntiq, təbiət elmləri və dil bilikləri kimi fənnlər üzrə də suallar əlavə olundu və imtahanın strukturu müasir təhsil standartlarına uyğun olaraq yeniləndi. STEAM və innovativ tədris metodlarının tətbiqi ilə bu imtahanların tərkibi də mütəmadi olaraq yenidən nəzərdən keçirilir".

"Azərbaycan təhsil sisteminin digər bir mühüm hissəsi beynəlxalq fənn olimpiadalarında iştirakdır. Müstəqilliyin bərpasından sonra ölkənin gənc istedadları dünya səviyyəsində təmsil olunmağa başladılar. Azərbaycanlı şagirdlər riyaziyyat, fizika, kimya, biologiya və informatika kimi əsas fənnlər üzrə keçirilən beynəlxalq olimpiadalarda yüksək nəticələr əldə ediblər.

2000-ci illərdən etibarən Azərbaycan hökuməti olimpiadalara hazırlıq prosesinə daha çox diqqət ayırmağa başladı. Mütəxəssislər tərəfindən seçilən şagirdlər üçün xüsusi hazırlıq mərkəzləri yaradıldı və onlar beynəlxalq səviyyədə rəqabətə hazırlaşdırıldı. Bu sahədə uğurlu nəticələr göstərən şagirdlər həm Azərbaycan cəmiyyətində nüfuz qazandılar, həm də müxtəlif universitetlərdə təhsil üçün təqaüdlər əldə etdilər.

Son illərdə Azərbaycan şagirdləri beynəlxalq fənn olimpiadalarında fəal iştirak edir və medal qazanırlar. Bu isə ölkədə təhsilin keyfiyyətinin yüksəldiyinə, şagirdlərin fənlər üzrə dərin biliklərə sahib olduqlarına bir sübutdur. Beynəlxalq olimpiadalar, ölkənin təhsil sahəsindəki beynəlxalq inteqrasiyasının güclənməsinə və Azərbaycanın elmi kadr potensialının formalaşmasına böyük təsir göstərir.

Beynəlxalq Fənn Olimpiadaları həmçinin Azərbaycan gənclərinin qlobal rəqabətdə nə qədər uğurlu olduqlarını göstərən bir platformadır. Gənc istedadlar bu olimpiadalarda iştirak edərək dünya miqyasında tanınır və ölkəmizin elmi inkişafına öz töhfələrini verirlər. 1991-2024-cü illərdə Azərbaycan təhsil sistemi qəbul imtahanları və beynəlxalq fənn olimpiadaları sahəsində bir sıra mühüm inkişaflar əldə etmişdir. Dövlət İmtahan Mərkəzinin (TQDK) yaradılması və imtahan sisteminin mərkəzləşdirilməsi təhsildə şəffaflığın və obyektivliyin təmin olunmasına böyük töhfə verib. Eyni zamanda, beynəlxalq olimpiadalarda Azərbaycanlı şagirdlərin uğurları, ölkənin təhsil sahəsində əldə etdiyi inkişafı və gənclərin elmi potensialını göstərir. Bu iki istiqamət Azərbaycanın müstəqillik illərində təhsilin rəqabət qabiliyyətini artırmaq üçün atdığı mühüm addımlardan sayılır.

Azərbaycan təhsil sistemi bu dövr ərzində müxtəlif çağırışlarla üzləşib, lakin qəbul imtahanlarının mərkəzləşdirilməsi və beynəlxalq olimpiadalarda əldə edilən uğurlar ölkənin təhsil strategiyasının effektivliyini göstərir. Gənclərin intellektual inkişafı, elmi potensiallarının tanınması və dünya səviyyəsində Azərbaycanı təmsil etməsi, ölkənin təhsil sistemində aparılan islahatların nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğunu bir daha sübut edir.

Bütün bunlar, Azərbaycanın gələcək inkişafında elmin, təhsilin və bilik cəmiyyətinin əsas rol oynayacağına işarə edir. Beynəlxalq standartlara uyğun qəbul imtahanları və fənn olimpiadaları, ölkəmizin təhsil sahəsində daha yüksək hədəflərə çatması üçün mühüm bir baza yaradır. Müstəqil Azərbaycanın təhsil sistemi bu istiqamətdə addımlar atmağa davam edir və gələcəkdə daha çox uğurlar əldə etmək üçün möhkəm təməl üzərində inşa olunur".

Həmidə İbrahimova
AzVision.az