Qütb buzlaqlarının əriməsi dəniz səviyyəsinin yüksəlməsinə və qütblərdə yaşayan canlı növlərinin yaşayış yerlərinin yox olmasına səbəb olur. Qütb ayıları, suitilər, pinqvinlər və qütb canavarları bu dəyişikliklərdən ən çox təsirlənən növlərdir. Buzlaqların yoxa çıxması onların da yox olmasına səbəb ola bilər. Bundan əlavə, buzlaqların əriməsi dəniz səviyyəsinin qalxmasına və sahil bölgələrində yaşayan milyonlarla insanın evlərini və dolanışıq vasitələrini itirməsinə səbəb ola bilər.

Meşə yanğınları, quraqlıq və ekstremal hava hadisələri də iqlim dəyişikliyinin təsirləri sırasındadır. Bu vəziyyət meşələrdəki bir çox canlı növünün yaşayış yerlərinin itirilməsinə və nəslinin kəsilmək təhlükəsinə səbəb olur. Meşələrin məhv edilməsi ilə saysız-hesabsız bitki və heyvan növləri də yox olmaq təhlükəsilə üzləşir. Xüsusilə endemik növlər yaşayış yerlərinin itirilməsi və iqlim dəyişikliyinin təsirləri səbəbindən böyük risk altındadır.

Dənizlərin turşulaşması və istiləşməsi bir çox dəniz canlılarının həyatı üçün böyük təhlükə yaradır. Mərcanlar, dəniz tısbağaları, balinalar və delfinlər kimi canlılar iqlim dəyişikliyinin təsirləri səbəbindən yaşayış yerlərini itirirlər. Dənizlərdə turşulaşma bir çox dəniz canlılarının qabıqlarını əmələ gətirən kalsium karbonatın əriməsinə səbəb olur ki, bu da mərcan riflərinin məhvinə və dəniz həyatının tarazlığının pozulmasına səbəb olur.

Nəticədə, iqlim dəyişikliyi bütün dünyada canlıları təhdid edir və nəsli kəsilmək riskini artırır. Qütblərdən meşələrə, dənizlərdən səhralara qədər bir çox ekosistem iqlim dəyişikliyinin təsiri altındadır.

Bəşəriyyət bu vəziyyətin təcili həllini tapmasa, bir çox canlı növü nəsli kəsilmək təhlükəsilə üzləşəcək. Bununla belə, hələ də gec deyil. İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə və təbiətlə harmoniyada yaşamaq üçün bu gün hərəkətə keçmək gələcək nəsillərə yaşamaq üçün daha münasib bir dünya buraxmaq şansını artıra bilər.

Lakin bu təcili çağırışa baxmayaraq, bəşəriyyət hələ də iqlim dəyişikliyinə qarşı kifayət qədər tədbir görmür. Siyasi mübarizələr, iqtisadi maraqlar və qısamüddətli düşüncə vərdişləri real həll yollarının qarşısını alır, bəşəriyyəti fəlakətə sürükləyir. Bəşəriyyət bu dağıdıcı yolla davam edərsə, dünyanın sonunun yaxınlaşması labüd ola bilər.

Bir vaxtlar həyat mənbəyi olan bu planetin əbədi olaraq səssiz və ölü məzarlığa çevrilmək riski var. İqlim dəyişikliyi bəşəriyyətin son çağırışıdır və insanlar bu çağırışın cavabında hərəkətə keçməsələr, bəşəriyyət məhv olacaq.

İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üzrə beynəlxalq tədbir olan “COP 29”un Azərbaycanda keçirilməsi bu istiqamətdə müxtəlif faydalar verə bilər:

1. Regional iştirakın artırılması: Azərbaycanın ev sahibliyi Yaxın Şərq və Qafqaz kimi regional oyunçuları iqlim dəyişikliyi ilə bağlı qlobal müzakirələrə cəlb etmək imkanı verə bilər. Beləliklə, regional məlumatlılıq artırılar və ümumi həll yolları tapılar.

2. Texnologiya transferinin sürətləndirilməsi: “COP 29” davamlı texnologiya transferini sürətləndirmək üçün platforma təmin edə bilər. Azərbaycan bərpa olunan enerji və dayanıqlı kənd təsərrüfatı kimi sahələrdə yeni texnologiyaların tətbiqi və paylaşılması yolu ilə bu prosesi dəstəkləyə bilər.

3. Yaşıl infrastruktur və turizmin təşviqi: Tədbir Azərbaycanın yaşıl infrastruktur layihələrini və davamlı turizm imkanlarını nümayiş etdirmək şansı verəcək. Bu, ölkənin iqtisadi inkişafı və ətraf mühitin qorunmasını tarazlaşdırmaq səylərini nəzərə çarpdıracaq.

4. Regional əməkdaşlığın gücləndirilməsi: COP 29 regional əməkdaşlığı təşviq etmək üçün platforma olacaq. Nəticədə region ölkələri arasında iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə ümumi maraqlar və məqsədlər müəyyən edilə bilər.

5. Qlobal reputasiyanın artırılması: Azərbaycanın bu il “COP 29”a ev sahibliyi etməsi ölkənin qlobal səviyyədə nüfuzunu artıracaq. Ölkə davamlılıq və ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində öhdəliklərini və nailiyyətlərini dünya səhnəsində nümayiş etdirəcək.

Bütün bu üstünlüklər Azərbaycana iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə fəal rol oynamaq və beynəlxalq ictimaiyyətə nümunə olmaq üçün unikal imkan yaradır.

Beləliklə, Azərbaycan “COP 29”a ev sahibliyi etməklə həm qlobal səviyyədə öz nüfuzunu artıra, həm də “Yerin Son Zəngi”ni çala bilər.


Tural İsaqov
“Gələcək Naminə” İctimai Birliyinin İdarə Heyətinin sədri
AzVision.az üçün